งบการเงินและงบดุล

งบการเงินและงบดุล

เรียบเรียงโดย ผศ.กิตติภูมิ มีประดิษฐ์

งบการเงิน

งบการเงินเป็นหัวใจของธุรกิจที่มีความสำคัญไม่ยิ่งหย่อนไปกว่าสินค้า นอกจากจะเป็นเครื่องมือในการหาเงินมาลงทุนและใช้จ่ายหมุนเวียนในการดำเนินกิจการแล้ว ยังช่วยสร้างความเชื่อถือในองค์กรให้กับบุคคลภายนอกด้วย ธุรกิจจึงต้องเอาใจใส่จัดทำงบการเงินให้มีคุณภาพ ได้มาตรฐาน โปร่งใส และไม่เลือกปฏิบัติ จึงจะสร้างความเชื่อมั่นให้กับผู้ใช้ประโยชน์ได้ ไม่ว่าจะเป็นการให้สินเชื่อลงทุน หรือค้าขายกับธุรกิจ คุณภาพของงบการเงิน

คุณภาพของงบการเงิน หมายถึงความถูกต้องและครบถ้วนของตัวเลขรายการและข้อมูลที่เปิดเผยไว้ในงบการเงิน ซึ่งตรงกับข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้นจากการดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ ทางธุรกิจ ไม่ว่าจะเป็นการซื้อ การขาย การผลิต การรับเงิน หรือการจ่ายเงิน เป็นต้น

ี ผู้ประกอบการ SMEs จะต้องจัดให้มีระบบบริหารที่ดี มีประสิทธิภาพ จึงจะช่วยให้การไหลเวียนของข้อมูลที่เกิดจากการบริหารจัดการไปบันทึกบัญชีตามรูปแบบและประเภทของกิจกรรมที่เกิดขึ้นได้อย่างครบถ้วน ในขณะเดียวกันก็จะต้องมีระบบบัญชีที่ทันสมัยและได้มาตรฐานรองรับ จึงจะช่วยให้การบันทึกบัญชีเป็นไปตามกฎหมายบัญชีและกติกาที่เรียกว่า มาตรฐานการบัญชีหรือหลักการบัญชีที่รับรองทั่วไป และสามารถประมวลข้อมูลทางบัญชีเหล่านี้ไปจัดทำงบการเงินที่มีคุณภาพได้ในที่สุด

มาตรฐานการบัญชี

กุญแจสำคัญที่ทำให้งบการเงินได้รับความเชื่อถือ นอกจากจะต้องมีคุณภาพแล้ว จะต้องจัดทำตามมาตรฐานการบัญชี ซึ่งเป็นกติกาหรือกฎเกณฑ์หลักของการจัดทำงบการเงิน นอกจากนั้นในกรณีที่มาตรฐานการบัญชีมีวิธีการให้เลือกปฏิบัติมากกว่าหนึ่งวิธี การเลือกใช้วิธีการบัญชีจะต้องคำนึงถึงความเหมาะสมกับธุรกิจ SMEs ที่ประกอบการด้วย ทั้งนี้ อาจอ้างอิงวิธีการที่ธุรกิจประเภทเดียวกันใช้อยู่เป็นแนวทางในการพิจารณาก็ได้ เพื่อให้งบการเงินแสดงฐานะการเงิน ผลการดำเนินงานและกระแสเงินสดตามมาตรฐานการบัญชีที่ดีและเหมาะสมที่สุด

ความโปร่งใสในการจัดทำงบการเงิน

งบการเงินที่ดีจะต้องเปิดเผยรายการและข้อมูลที่ถูกต้อง ครบถ้วน ชัดเจน และเพียงพอ เพื่อให้ผู้ใช้งบการเงินเข้าใจและนำไปใช้ประโยชน์ได้ง่าย ไม่เกิดความหลงผิด ในเรื่องนี้จะเป็นไปได้มากน้อยแค่ไหน ซึ่งอยู่ที่ความโปร่งใสของผู้บริหารในการจัดทำงบการเงิน หากธุรกิจมีระบบการกำกับดูแลที่ดีมีประสิทธิภาพ ความโปร่งใสในการจัดทำงบการเงินก็จะมีมาก ผู้ใช้งบการเงินก็จะสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้เต็มที่และสบายใจ
งบการเงินที่ดีนั้น ผู้จัดทำต้องมีความเป็นกลาง ไม่เลือกปฏิบัติ ฐานะการเงิน ผลการดำเนินงานและกระแสเงินสดที่ปรากฏในงบการเงินจะต้องเป็นไปตามเนื้อผ้า ไม่ปรุงแต่งเพื่อประโยชน์ของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งที่มีส่วนได้เสียในธุรกิจ ทุกฝ่ายที่ได้รับงบการเงิน จะต้องมีความสะดวกในการใช้ประโยชน์เท่าเทียมกัน งบการเงินจึงต้องเป็นกระจกเงาบานใหญ่ที่ใสสะอาด สามารถสะท้อนให้เห็นถึงความมั่นคงของธุรกิจและความสามารถของผู้บริหารในการบริหารจัดการ หัวใจสำคัญของงบการเงินอยู่ที่การจัดทำให้มีคุณภาพ ได้มาตรฐาน ที่สำคัญจะต้องจัดทำด้วยความโปร่งใส ไม่เลือกปฏิบัติ ผู้ใช้งบการเงินจึงจะสามารถใช้ข้อมูลในงบการเงินวิเคราะห์ถึงสภาพคล่อง ฐานะการเงินของธุรกิจ ตลอดจนความสามารถในการหารายได้และทำกำไร ทำให้ตัดสินใจดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ กับธุรกิจได้อย่างเหมาะสมและถูกต้อง ไม่ว่าจะเป็นการลงทุน การค้า หรือการให้กู้ยืมก็ตาม

องค์ประกอบที่สำคัญของงบการเงิน

ผู้ประกอบการ SMEs ต้องรับผิดชอบกับสารพันปัญหามากมาย เพื่อให้กิจการดำเนินไปอย่างราบรื่นและประสบความสำเร็จตามเป้าหมาย ไม่ว่าภาวะเศรษฐกิจจะอยู่ในช่วงขาขึ้นหรือขาลงก็ตาม ข้อมูลทางบัญชีหรืองบการเงินเป็นเครื่องมือสำคัญที่จะช่วยผู้บริหารทราบถึงสถานะของกิจการ อันเป็นพื้นฐานสำคัญในการคิดกลยุทธ์บริหารธุรกิจต่อไป
งบการเงิน จัดทำขึ้นโดยกิจการหรือองค์กรธุรกิจต่าง ๆ ซึ่งตามมาตรฐานการบัญชีประกอบด้วยงบดุล งบกำไรขาดทุน งบแสดงการเปลี่ยนแปลงในส่วนของผู้ถือหุ้นงบกระแสเงินสด และหมายเหตุประกอบงบการเงิน โดยทั่วไปกิจการจะต้องมีสินทรัพย์มากกว่าหนี้สิน จึงจะมียอดคงเหลือ แต่เมื่อใดก็ตามที่ยอดหนี้สินสูงกว่าสินทรัพย์ก็แสดงว่าติดลบ หรือมีหนี้สินล้นพ้นตัวนั่นเอง สำหรับด้านผลการดำเนินงาน ผู้ใช้งบการเงินจะทราบจากงบการเงินว่ารายได้ในรอบบัญชีมีเท่าใด และมีต้นทุน ตลอดจนค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานมากน้อยเพียงใด และเมื่อนำมาหักออกจากรายได้แล้ว จะเป็นกำไรหรือขาดทุนเท่าใดในรอบบัญชีนั้น แน่นอนที่สุดถ้ารายได้สูงกว่าต้นทุน และค่าใช้จ่ายก็แสดงว่ามีกำไร แต่ถ้าเป็นในทางตรงกันข้าม กิจการก็จะมีผลขาดทุน หมายเหตุประกอบงบการเงินจะให้รายละเอียดประกอบรายการบัญชีต่าง ๆ ในงบการเงิน เพื่อให้ผู้อ่านได้ทราบถึงองค์ประกอบในส่วนลึกมากขึ้น เช่น สิ้นค้าคงเหลือ ประกอบด้วยวัตถุดิบ สินค้าระหว่างผลิต และสินค้าสำเร็จรูปมากน้อยเท่าใด เป็นต้น นอกจากนี้ ยังบอกให้ทราบถึงหลักการบัญชีที่ใช้ ภาระผูกพันที่กิจการมีอยู่ หนี้สินที่อาจเกิดขึ้นในภายหน้า และรายการกับกิจการที่เกี่ยวข้องกัน รวมถึงข้อมูลที่เป็นประโยชน์ต่อการใช้งบการเงินอื่น ๆ ด้วย

ข้อมูลที่เปิดเผยในหมายเหตุประกอบงบการเงินนี้จะช่วยในการประเมินฐานะการเงิน ผลการดำเนินงานของกิจการได้ อันจะเป็นประโยชน์ต่อการตัดสินใจลงทุนค้าขาย หรือดำเนินกิจกรรมกับกิจการนี้ได้อย่างเหมาะสม
งบการเงินที่จะใช้ประโยชน์ได้ด้วยความมั่นใจในระดับหนึ่ง ควรมีผู้สอบบัญชีตรวจสอบและเสนอรายงานแนบประกอบไว้ด้วย เพื่อสร้างความเชื่อถือในงบการเงิน เนื่องจาก เป็นผลงานของผู้สอบบัญชีอิสระที่ตรวจสอบ และแสดงความเห็นต่องบการเงิน ผู้ใช้งบการเงินจะทราบจากความเห็นของผู้สอบบัญชีว่างบการเงินแสดงฐานะการเงิน ผลการดำเนินงานและกระแสเงินสดโดยถูกต้องตามที่ควรตามมาตรฐานการบัญชีหรือไม่เพียงใด ในกรณีที่ผู้สอบบัญชีให้ความเห็นอย่างมีเงื่อนไข หรือไม่แสดงความเห็น หรือแสดงความเห็นว่าไม่ถูกต้อง ผู้ใช้งบการเงินก็จะต้องใช้ความระมัดระวังรอบคอบเป็นพิเศษในการใช้ประโยชน์จากงบการเงินนั้น ถือได้ว่าผู้สอบบัญชีช่วยทำหน้าที่กลั่นกรองงบการเงินของกิจการไปชั้นหนึ่ง

งบดุล

ในอดีตจะแสดงสินทรัพย์แยกออกเป็นสามประเภทใหญ่ ๆ ด้วยกันคือ สินทรัพย์หมุนเวียน ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ และสินทรัพย์อื่นๆ ในขณะเดียวกันก็จะแสดงหนี้สินและส่วนของผู้ถือหุ้นแยกออกเป็น หนี้สินหมุนเวียน หนี้สินระยะยาว และส่วนของผู้ถือหุ้น
ในงบดุลสินทรัพย์และหนี้สินจะแสดงแยกออกเป็นอย่างละสองประเภทเท่า ๆ กันคือ สินทรัพย์หมุนเวียนกับสินทรัพย์ไม่หมุนเวียนในด้านสินทรัพย์ และหนี้สินหมุนเวียนกับหนี้สินไม่หมุนเวียนในด้านหนี้สิน ความหมายของคำว่า “หมุนเวียน” หรือ “ไม่หมุนเวียน” ก็อยู่ที่ว่าสินทรัพย์นั้นสามารถเปลี่ยนเป็นเงินได้ภายในหนึ่งปี หรือหนี้สินนั้นจะต้องชำระภายในหนึ่งปีหรือไม่เท่านั้น หากใช่ สินทรัพย์หรือหนี้สินดังกล่าวก็เป็นสินทรัพย์หมุนเวียนหรือหนี้สินหมุนเวียนนั่นเอง
ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ และสินทรัพย์อื่น ต่างก็เป็นสินทรัพย์ไม่หมุนเวียนด้วยกัน เพียงแต่ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์เป็นสินทรัพย์ที่จับต้องได้ ส่วนสินทรัพย์อื่นเป็นสินทรัพย์ที่จับต้องไม่ได้ ดังนั้น ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ และสินทรัพย์อื่นจึงแสดงรวมไว้ด้วยกันภายใต้สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน
ส่วนหนี้สินระยะยาว ก็ชัดเจนในตัวว่ามีกำหนดชำระนานกว่าหนึ่งปีและแสดงไว้เป็นหนี้สินไม่หมุนเวียน
ปัจจุบันค่าของสินทรัพย์ที่ไม่มีตัวตน เช่น ค่าความนิยม ค่าสัมปทาน หรือค่าสิทธิต่าง ๆ ล้วนแล้วแต่มีมูลค่าทางเศรษฐกิจที่สูงและแพงมากทั้งสิ้น ไม่ยิ่งหย่อนไปกว่าสินทรัพย์ที่จับต้องได้ เช่น ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ ในหลายกรณีมีมูลค่าที่สูงกว่ามาก รวมทั้งสามารถสร้างรายได้ให้กับธุรกิจมหาศาล และยาวนานกว่าด้วยซ้ำไป โดยเฉพาะค่าสิทธิต่าง ๆ ทางเทคโนโลยีและสินทรัพย์ทางปัญญา ความสำคัญของสินทรัพย์ไม่หมุนเวียน ไม่ว่าจะเป็นสินทรัพย์ที่จับต้องได้ หรือสินทรัพย์ที่จับต้องไม่ได้ จึงไม่แตกต่างกัน

ความน่าเชื่อถือของงบการเงิน

มีผู้เกี่ยวข้องจำนวนไม่น้อยยังประหวั่นพรั่นพรึงถึงความน่าเชื่อถือของงบการเงินที่ชวนให้สงสัยหลังจากอ่านงบการเงินแล้วหาคำตอบไม่ได้ ซึ่งอาจเป็นเพราะการเปิดเผยข้อมูลไม่ชัดเจน หรือไม่ครบถ้วน หรือมีตัวเลขในงบการเงินที่แตกต่างจากที่คาดหมายไว้ หรือมีลักษณะผิดปกติ หรือไม่อาจเปรียบเทียบได้กับปีก่อน
ทำให้เกิดเป็นปัญหาคาใจที่สร้างความรู้สึกไม่ดีในความโปร่งในของธุรกิจและผู้บริหารที่จัดทำงบการเงินนั้น ผู้จัดทำงบการเงินต้องเอาใจใส่ในความรู้สึกของผู้ใช้งบการเงิน โดยการเปิดเผยข้อมูลในงบการเงินให้ชัดเจน เข้าใจง่ายและครบถ้วนเป็นไปตามมาตรฐานการบัญชีให้มากที่สุด รายการใดที่แตกต่างจากความคาดหมายหรือผิดปกติ หรือเปรียบเทียบไม่ได้กับปีก่อน ก็ควรให้ข้อมูลเพิ่มเพิ่มในหมายเหตุประกอบงบการเงิน หรือชี้แจงให้เข้าใจโดยกระจ่างเมื่อได้รับการสอบถาม ก็จะช่วยลดความกังขาของผู้ใช้งบการเงินในความโปร่งใสจริงใจของธุรกิจและผู้บริหารลงได้
ความน่าเชื่อถือของงบการเงินเป็นเรื่องละเอียดอ่อน ขึ้นอยู่ที่งบการเงินนั้นให้ข้อมูลชัดเจนและครบถ้วน และเป็นไปตามมาตรฐานการบัญชีเพียงใด ผู้ใช้งบการเงินสามารถทราบจากงบการเงินถึงฐานะการเงิน ผลการดำเนินงานและกระแสเงินสดที่เป็นจริงได้แค่ไหน รวมทั้งงบการเงินสามารถสะท้อนปัญหาหรือข้อผิดพลาดในการดำเนินกิจการให้เห็นอย่างถูกต้องหรือไม่ เพื่อเป็นการสร้างความมั่นใจให้กับผู้ใช้งบการเงิน ยังมีการตรวจสอบโดยผู้สอบบัญชีรับอนุญาตอีกด้วย โดยผู้สอบบัญชีจะแสดงความเห็นต่องบการเงินนั้นประกอบ การมีผู้สอบบัญชีตรวจสอบงบการเงินก่อนนำเสนอให้ผู้ถือหุ้นหรือเจ้าของกิจการอนุมัตินี้เอง จึงเป็นการสร้างความน่าเชื่อถือให้งบการเงินได้ในอีกระดับหนึ่ง

ปัจจัยที่สำคัญยิ่งในการสร้างความน่าเชื่อถือให้งบการเงินได้มากที่สุดก็คือผู้บริหารที่มีหน้าที่รับผิดชอบต่อการจัดทำงบการเงิน ถ้าบุคคลเหล่านี้แสดงออกถึงการมีคุณธรรม มีความสุจริต มีความโปร่งใสและมีความรับผิดชอบ ด้วยการเปิดเผยข้อมูลที่เป็นไปตามข้อเท็จจริง ไม่บิดเบือน ซ่อนเร้น หรือหลีกเลี่ยง และจัดทำงบการเงินตามมาตรฐานการบัญชี ทำให้ผู้ใช้งบการเงินได้ข้อมูลที่ถูกต้อง ชัดเจนและครบถ้วนย่อมสร้างความมั่นใจในความน่าเชื่อถือของงบการเงินได้มากที่สุด

เหนือสิ่งอื่นใดนักบัญชีที่อยู่ในธุรกิจซึ่งเป็นผู้จัดทำงบการเงินในนามของผู้บริหารก็มีส่วนสำคัญยิ่งต่อความเชื่อถือได้ของงบการเงิน นักบัญชีเหล่านี้จะต้องมีความรู้ความสามารถ และมีความเป็นธรรมด้วย จะต้องมิใช่เพียงแค่สนองความต้องการของผู้บริหาร หรือถูกครอบงำจนเสียความเป็นมืออาชีพไป นักบัญชีจะต้องยึดมั่นกับหลักการที่ใช้ในการจัดทำบัญชีและงบการเงินอย่างเคร่งครัด สามารถชักจูงและโน้มน้าวให้ผู้บริหารปฏิบัติตามมาตรฐานการบัญชี งบการเงินจึงจะมีคุณภาพและเชื่อถือได้ ความน่าเชื่อถือของงบการเงินจึงเป็นสิ่งสำคัญ หากงบการเงินมีคุณสมบัติที่เชื่อถือได้ รายการผิดปกติ หรือรายการที่ชวนสงสัยในงบการเงินก็จะไม่มี ผู้เกี่ยวข้องกับงบการเงินก็จะนำงบการเงินนั้นไปใช้ด้วยความสบายใจ

สรุปประเด็น

ความหมายของงบการเงิน

งบกำไรขาดทุนซึ่งเป็นงบการเงินที่แสดงถึงกำไรหรือขาดทุนจากการดำเนินการของกิจการ

รายได้จากการขาย

ต้นทุนการขาย

ค่าใช้จ่ายในการดำเนินงาน

งบดุล
...อ่านภายในเอกสารต่อคะ

  ดาวน์โหลด : งบการเงินและงบดุล